TOPRAK TİPLERİ
Yeryüzünde görülen başlıca toprak tipleri oluşumlarına göre taşınmış topraklar ve yerli topraklar olmak üzere iki ana gruba ayrılır:
a. Taşınmış Topraklar
Akarsu, sel suları, buzul ve rüzgâr gibi dış etkenler tarafından başka bölgelerden koparılan ve taşınan kum, kil, mil ve çakıl gibi malzemelerin çeşitli alanlarda biriktirilmesiyle oluşan topraklardır. Akarsuların oluşturduğu alüvyon, buzulların oluşturduğu moren ve rüzgârların oluşturduğu lös bu tür topraklardır. Taşınmış toprakların en önemli özelliği içlerindeki mineral çeşitliliği nedeniyle verimli olmalarıdır.
b. Yerli Topraklar
Ana kayanın, bulunduğu bölgedeki iklim koşullarının etkisiyle olduğu yerde çözünmesiyle oluşan topraklardır. Bu tür topraklar, iklim bölgelerine göre nemli bölge toprakları ve kurak bölge toprakları olarak iki gruba ayrılır.
Nemli bölge toprakları, yağışın yeterli olduğu bölgelerde çoğu kez gür bitki örtüsü altında oluşurlar. Bu nedenle organik maddece zengin olan bu topraklar genelde koyu renklidir. Fazla yıkandıklarından kireç ve tuz bakımından fakir olan bu toprakların, kimyasal çözünmenin yeterli olmasından dolayı katmanları düzenli bir yapıdadır.
Nemli bölge toprakları, yağışın yeterli olduğu bölgelerde çoğu kez gür bitki örtüsü altında oluşurlar. Bu nedenle organik maddece zengin olan bu topraklar genelde koyu renklidir. Fazla yıkandıklarından kireç ve tuz bakımından fakir olan bu toprakların, kimyasal çözünmenin yeterli olmasından dolayı katmanları düzenli bir yapıdadır.
Dünya Toprak Tipleri Haritası
Yeryüzündeki başlıca nemli bölge toprakları şunlardır:
Tundra toprakları: Tundra ikliminin görüldüğü kutup altı bölgelerde görülen, yılın 9 ayı donmuş hâlde bulunan, yazın bataklık olan humusça zengin fakat tarıma elverişsiz topraklardır.
Podzol toprakları: Orta kuşağın soğuk ve nemli bölgelerinde iğne yapraklı orman altlarında oluşmuş topraklardır.
Kahverengi orman toprakları: Orta kuşağın nemli ve ılıman bölgelerindeki geniş yapraklı orman altlarında oluşmuş topraklardır. Humus bakımından zengin verimli topraklardır.
Terra rossa toprakları: Akdeniz ikliminin görüldüğü bölgelerde oluşmuş topraklardır. Bu toprakların bileşimlerindeki demir minerallerinin oksitlenmesi nedeniyle toprağın rengi kırmızıdır.
Laterit toprakları: Dönenceler arasındaki sıcak ve nemli iklimlerde görülen bu topraklar kiremit kırmızısı rengindedir. Kuvvetli bir kimyasal çözülme sonucu oluşmuş bu toprakların üzerindeki humus örtüsü canlı organizmalar tarafından tüketildiğinden verimleri düşüktür.
Kurak bölge toprakları ise yağışın yetersizliği nedeniyle yıkanmamıştır. Bu durum kireç ve tuz birikimini artırmıştır. Ayrıca bitki örtüsünün cılız olması toprağın humus bakımından fakir olmasına ve soluk renkli olmalarına yol açmıştır. Kimyasal çözünmenin yetersizliği bu tür topraklarda düzenli bir katman oluşumunu engellemiştir.
Yeryüzündeki başlıca kurak bölge toprakları şunlardır:
Çernezyomlar: Orta kuşağın yarı nemli step bölgelerinde yağışın artış gösterdiği yüksek platolarda görülen topraklardır. Üzerindeki gür bitki örtüsünün düşük sıcaklığa bağlı olarak ayrışamaması nedeniyle humusça zengin olan koyu renkli topraklardır. Bu nedenle kara topraklar olarak da bilinir.
Kestane ve kahverengi step toprakları: Orta kuşağın az yağış alan step bölgelerinde görülür. Humus bakımından fakir olan bu topraklar fazla yıkanmadıklarından kireç ve tuzca zengindir. Verimi düşüktür.
Çöl toprakları: Kimyasal çözünmenin yetersiz olduğu çöllerde toprak oluşumu yetersizdir. Buralarda oluşabilen toprak katmansız, sert kabuksu bir yapıdadır. Kireç ve tuz bakımından çok zengin bu topraklar tarıma elverişsizdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder